Pinochet,
Augusto José Ramón Pinochet
Ugarte,
(D. 25 Kasım 1915, Valparaíso – Ö. 10 Aralık 2006, Santiago),1973 yılından 1990 yılına kadar
Şili'yi dikta rejimi ile yöneten general. 1973 yılından 1998 yılına kadar
Şili ordusunun başkomutanı ve cunta hükümeti başkanı.
11 Eylül 1973 tarihinde Amerika
Birleşik Devletleri (ABD) destekli bir askeri darbeyle sosyalist Salvador
Allende'nin Unidad Popular hükümetini devirmiş ve iktidara gelmiştir.
1915 yılında Valparaiso'da dünyaya geldi. Baba tarafı XVIII.
yüzyılda Şili'ye göç etmiş bir Fransızdır. Annesi Avelina Ugarte
Martinez ise Bask asıllıdır. 1936 yılında Santiago'daki askeri
akademiyi bitirdi. 1970 yılında
tümgeneral oldu. Pinochet'nin bulunduğu dört
kişilik cunta 11 Eylül 1973 yılında Başkan Allende'yi devirdi. Allende darbe
sırasında askerlerin başkanlık sarayına düzenledikleri saldırı sırasında
yaşamını kaybetti.
Yönetimi ele geçiren cunta bütün
siyasi partilerin etkinliği durdurdu. Sosyalist muhalefete karşı acımasız ve
kanlı bir kıyım gerçekleştirdi. Bu arada muhalefete uyuladığı sert baskı
uygulamaları uluslararası kamuoyunda yoğun tepkilere yol açtı.
Cunta 1974 yılında anayasayı kaldırdı
ve iktidara geçti. 1974 Haziran ayında cuntanın öteki üyelerini birer danışman
konumuna indirerek bütün iktidarı kendi elinde topladı ve devlet başkanlığını
üstlendi. Pinochet, Allende hükümetinin
ekonomi politikalarına son vererek ekonomik alanda liberal bir çizgi izlemeye
başladı. 1975 yılının ortalarından itibaren Pinochet, Chicago’lu çocuklar olarak bilinen ve Chicago Üniversitesi’nde Milton Friedman’ın fikirlerinin
etkisi altında yetişmiş iktisatçıları danışman atadı ve onlarla çalıştı. Uluslararası rekabete ve serbest girişime ve
hür teşebbüse dayalı yeni ekonomik politikaların uygulandığı bu dönemde,
çalışanların yanı sıra orta sınıfın ve alt kesimin yaşam düzeyi hızla
iyileşmeye başladı. Kişi başına düşen milli gelir süratle yükseldi. Ağır dış
borç yükünden kurtulan Şili, Dünya Ekonomi Tarihi için örnek oluşturacak şekilde
enflasyonu sıfıra yaklaştırdı. İşssizlik sorununu çok büyük ölçüde çözdü.
1980 yılında çıkarılan yeni anayasa, halk
oylamasıyla onaylandı. 1981 yılında sekiz yıllık bir dönem için devlet
başkanlığını üstlendi.
Pinochet dönemi çok sayıda insan hakları ihlalerinin yaşandığı bir
dönem olarak kabul edilmesine karşın Pinochet taraftarlarına göre, Pinochet
sayesinde ülkede büyük bir ekonomik kalkınma sağlanmıştır.
Pinochet gittikçe genişleyen protesto eylemleri ve 1984 yılında gerilla
saldırılarının ardından sıkıyönetim ilan etti. 1986 yılının Eylül ayında bir
suikast girişiminden ise yara almadan kurtuldu.
1987 yılında sıkıyönetimi kaldırarak siyasi partilerin kurulmasına
izin verdi. 14 Aralık 1989 yılındaki, seçimleri 17 siyasi partinin
oluşturduğu Demokratik İttifak'ın adayı Hıristiyan Demokrat Patricio Aylwin, kazandı.
Pinochet, Genelkurmay başkanlığı görevini 1998 yılına kadar sürdürdü. Ayrıca
anayasaya yeni bir madde ekleterek, kendisine hayat boyu senatör olma hakkını tanıdı.
1991 yılında Pinochet döneminde
yolsuzluk yapıldığı iddiasıyla silahlı kuvvetler hakkında soruşturma açıldı. 1998
yılında bel fıtığı tedavisi için Londra'da iken tutuklandı. Londra'da ev hapsinde tutulduktan sonra 2000 yılının Mart ayında, Britanya
İçişleri Bakanı Jack Straw'un Pinochet’nin sağlık durumu nedeniyle ülkesine
dönmesine izin verildi ve Şili'ye döndü. 2000 yılında Şili eski diktatörü Augusto Pinochet'in dokunulmazlığı
kaldırıldı.
Salvador Allende
