Gübrelerini toplamak üzere güvercinler için yapılan kule.
Güvercin gübresi, Avrupa'da 16., 17. ve 18. yüzyılda çok değerli bir kaynak olarak kabul edilmiştir. Güvercinin gübresi, çiftlik gübresine göre çok daha etkili olduğu düşünülmektedir.
Güvercin gübresine Güherçile yani potasyum nitrat olarak kullanılırdı. Bu ise gübre, roket itici yakıtı ve havai fişeklerin üretiminde kullanılır. Ayrıca kükürt ve odun kömürü ile belirli oranlarda karıştırılırak karabarut yapılırdı. Bu nedenle tarih boyunca çok kıymetli bir ürün olmuştur. Bu gübre kıymetli olduğu için eski devirlerde silahlı muhafızlar tarafından çalınmaması için korunmaktaydı. Gübreler genel olarak güvercin evlerinde, yani güvercinliklerde toplanırdı. Buralar silahlı kişiler tarafından korumaya alınmıştır. Ayrıca bir çok kaynakta da belirtildiği üzere güvercinlerin gübrelerini abam denilen özel yapılmış gübre toplama kulelerinden faydalanmışlardır. Bu kulelerde yılanların girmemesi için hiç pencere yoktur. Her sene toplanan gübreyi dışarıya almak için bir kapısı vardır.
İngiltere'de 16. yüzyılda güvercin gübresinde bulunan güherçile, barut'un temel maddesini oluşturmaktaydı. Bilinen tek kaynak güvercinlerdi. Bu nedenle son derece değerli bir meta olarak kabul edildi. Hatta İran'da, güvercin eti yemek yasaktır. Ülkenin bir çok yerinde güvercinlikler kurulmuş ve bu güvercin evlerinden gübreleri toplamak için abam denilen özel kuleler yapmışlardır. En pahalı ve kıymetli gübredir. Fazlası ağaçları yakar. Yoğun miktarda azot içerir. Bu nedenle barutun ham maddelerinden birisi olarak güherçile üretiminde kullanılmıştır. Güvercin pisliği, gübrelerini toplamak için güvercinler için yapılmış abam denilen bu kuleler alçı ile kaplanmış tuğladan yapılan kulelerdir. Büyüklüğü insanı şaşkınlığa uğratacak büyüklüktedir. Dev bir satranç taşını andıran yapıların içinde kat kat güvercin yuvaları bulunur. Ancak bu kuleler güvercinlerin beslenmesi ya da üremesi için yapılmamıştır. Civardaki kavun tarlalarında gübre kullanılmak üzere güvercin sağlamak için yapılmış. Sadece yılda bir kere gübreyi toplamak için açılan bir kapısı var. Yapı malzemesi olarak kil, saman ve tuz kullanılarak yapılan kerpiçlerle bu kulelerde gece ve gündüz arasında görülen aşırı ısı farkları dengelenmiştir. Bir arada yaşayan yüzlerce güvercinin akustik sorunu bu malzemeler kullanılarak giderilmiştir.
Diyarbakır karpuzlarının yetiştirilmesinde güvercin gübresi kullanılıyor ve karpuzun tadı ve büyüklüğü 50-60 kilogram olmaktadır. Diyarbakır'da da eskiden güvercin gübresi ihtiyacını karşılamak üzere yabani güvercinler için kuleler yapılmıştır. Boranxane, Boranhane denilen bu kuleler dicle nehri kenarındaki köylerdedir. Yabani güvercinlere de Boran denir. Zazaca boron kelimesinden gelmektedir. Günümüzde halen içinde güvercinler beslenen kuleler, apartmanlar vardır ve tarımda kullanılmaktadır.
