Tek köklü, yumrulu, salkımlı veya başak çiçekli olan örnek bitkisi ...

Sahlep,

Salep,

(Orchis)

Farsça, Saalab, ( ثعلب)

Arapça, Sahlab, ( سحلب)

İbranice, sahleb.

Yunanca, Salepi,

Sırp, Makedon ve Boşnak dillerinde, salep.

Tek köklü, yumrulu, salkımlı veya başak çiçekli olan örnek bitkisi.

Salepgillerin tek köklü, yumrulu, salkımlı veya başak çiçekli olan örnek bitkisi (Orchis).
Bu bitkinin yumru durumundaki köklerinden dövülerek hazırlanan beyaz toz.
Bu tozun, şekerli süt veya su ile kaynatılmasıyla yapılan sıcak içecek.

Sahlep üretimi için başta Orchis, Ophyrus, Serapias, Platanthera, Dactylorhiza olmak üzere çeşitli orkide türleri kullanılır. Salepgiller familyasından, tel köklü otsu bir bitkidir. Kökünde 2 tane yumru vardır. Bu yumrular nişasta benzeri polisakkarit glucomannan ismi verilen bileşikler içerir. Gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım veya başak şeklindedir. Orkidelerin toprak altında kalan yumruları çiçeklenme döneminde çapa yardımıyla sökülerek toplanır. 

Daha sonra suyla temizlenir, su veya sütle kaynatılır ve açık havada kurutmaya bırakılır. Kurutulan orkide yumruları dövülerek toz haline getirilir ve salep üretimi yapılmış olur. Lezzetli bir içecek olan salep doğal bir şifa kaynağıdır. Dondurma ve muhallebi çeşitlerinin yapımında kullanılır. Tozu kokusuz ve lezzetsiz olan sahlep pişirilince güzel bir tat alır. 

Ülkemizde Antalya Salebi, Muğla Salebi, Silifke Salebi, Çayır Salebi, Maraş Salebi, Van Salebi, Siirt Salebi ve Muş Salepleri vardır. 

Salep yapımı; 

Malzemeler;

5 su bardağı soğuk süt

1 yemek kaşığı toz salep

1 çay bardağı toz şeker.

Toz tarçın.

Yapımı;

Salep yapımı için toz salep almanız gerekmektedir. Sütü, 1 yemek kaşığı toz salebi ve toz şekeri bir tencereye koyun. Ocağın altına orta ateşte açın ve bir çırpıcı ile sürekli karıştırarak sütü kaynatın. Süt kıvam aldığında ve salep kokusu çıktığında salebi ocaktan alıp bardaklara paylaştırın. Bardakların üzerine toz tarçın serperek servis edebilirsiniz. Afiyet olsun.

Sahlep bitkisini kurutmak için kök ve yumruları, çiçek açma mevsiminde toplanır güzelce yıkanır. Sonrasında 10 dakika kaynar suda haşlanır sonra güneşte kurutulur. Bir ipe dizilip tıpkı bamya gibi kurutulur. Toplanırken ana yumruya dokunulmaz. Yan yumrular alınır. Bu şekilde gelecek yıl sökülen yerden yumru verir. Kurutulmuş sahlep bitkisinin kullanıma hazır hale gelmesi için sahlep değirmende dövülüp toz haline getirilir.

Faydaları;

Basur hastalığının tedavisinde faydalıdır.

Bağırsak kurtlarının düşürülmesine yardımcı olur.

Adet düzensizliklerinde faydalıdır.

Kalbi güçlendirir ve kuvvetlendirir.

Salep zihni güçlendirir. 

Kadın ve erkekte cinsel gücü artırmaya yardımcı olur. 

(Sütle, bilhassa keçi sütü ile salep pişirilerek yapılırsa şehveti artırır. Salep’in iktidarsızlığa karşı etkisinden faydalanmak için; 60 gr. salep, 15 gr. tarçın, 15 gr. karanfil, 15 gr. havlıcan toz haline  getirilir. 400 gr balla karıştırılarak macun yapılır. Sabah ve akşam 1-2 kaşık yenir.)

Salep kalın barsak iltihabı ve bağırsak kanaması olanlara tavsiye edilmez.