Çaga Bey,
Çakan,
Kaptan,
İlk Türk kaptanı (D. ve Ö. XI. Yüzyıl).
Oğuzların çavuldur boyundan olan Türk beyi.
İzmir'e egemen olarak Anadolu kıyılarında ilk Türk donanmasını kuran Türk beyi. XI. yy. ilk yarısında İzmir bölgesinin hakimi olan denizci. Asıl adı Çakan ya da Çaga Bey’dir.
1071 yılında Anadolu’yu yurt edinme girişimlerine başlayan Türkmen beylerinden ve Oğuzların Çavuldur boyundandır. Danişmend Gazi’nin komutanlarından birisi olup, Malatya yöresinde başarı gösterdi. Anadolu’ya akın eden beylerin en gencidir. O da diğer arkadaşları gibi ün kazanmak için akınlara karışarak Kastamonu ve Bolu taraflarında savaştıktan sonra İzmir civarına gitti. Bu bilgedeki savaşlarda gösterdiği cesaretle ünlendi. Esir bulunduğu dönemde vakarlı davranışlarıyla imparatorun da dikkatini çekti. İmparatoru, onu diğer tutsaklar gibi ağır işlerde kullanmayıp sarayda alıkoydu. Çaka Bey burada Yunanca öğrendi. İmparatorun değişmesinin ardından Bizans sarayından kaçarak Ege kıyılarına gitti. Kurduğu orduyla İzmir’i fethetti ve İzmir Beyliğini kurdu. Bu sırada Türkmen akınları, Anadolu’nun fethini tamamlamıştı. Çaka Bey, Ege adaları dahil olmak üzere, beyliğini deniz yoluyla genişletti. Çaka Bey, kırk gemiden oluşan bir donanma kurdu. Ege Denizi’ne açıldı. Akdeniz’ de ilk Türk denizcisi oldu. Donanmasıyla ele geçirdiği ilk yer Foça idi. Daha sonra Midilli ve Sakız adalarını ele geçirdi. Türklerin, Akdeniz’de Bizanslılara karşı ilk zaferleri bu deniz savaşıdır. Tarihe Türklerin yaptığı ilk deniz muharebesi olarak geçen bu savaş, Koyun Adaları Deniz Savaşı adıyla anıldı. Çaka Bey, birçok önemli ada ile birlikte, İzmir’den Çanakkale’ye kadar olan yerleri ve Bizans’ın Trakya kısmını ele geçirdi. Büyük bir donanma meydana getirerek, ilk etapta Edremit’i ve Çanakkale bölgesini aldı.
Çaka Bey, Edremit’i beyliğine kattı. Çanakkale’yi alarak Marmara’ya doğru ilerlemesi, Bizans İmparatorunu ürkütüyordu. Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıçaslan’la bir anlaşma yaptı. Anlaşmaya göre Selçuklular, Çaka Bey’in Marmara’ya doğru ilerlemesine engel olacaktı. 1097 yılında I. Kılıçaslan’ın Edremit’teki karargahında kendisine eksiksiz bir ziyafet verildi. Bu ziyafette yenilip içildiği sırada I. Kılıçaslan, birden bire kılıcını çekerek Çaka Bey’in üzerine yürüdü ve onu öldürdü. Böylece, Bizans ve Selçuklular için bir tehlike olarak görülen Çaka Bey, böyle bir tuzakla ortadan kaldırıldı. Böylece İzmir Beyliği de kuruluşundan sadece on altı yıl sonra yıkıldı.
