(D. 1829, İstanbul - Ö. 17 Mayıs 1880, Adana),
Asıl adı, Abdülhamid Ziyaeddin.
Tanzimat devri devlet ve fikir adamı, gazeteci ve şair.
Osmanlı İmparatorluğu'nda XIX. yüzyılın en önemli devlet adamı.
Tanzimat edebiyatının en fazla eser veren yazarlarındandır.
Şinasi ve Namık Kemal'le birlikte Tanzimat edebiyatının öncülerinden olan şair ve yazarımız.
1825 yılında İstanbul'da doğdu. 17 Mayıs 1880 yılında Adana' da öldü. Bayezit Rüşdiyesi' ni bitirdi. Özel derslerle Arapça, Farsça öğrendi. Bir süre Sadaret Mektub-i Kalemi'nde çalıştı. 1855 yılında Mustafa Raşid Paşa aracılığıyla sarayda Mabeyn Katipliği' ne atandı. Fransızca öğrendi. Ali Paşa sadrazam olunca saraydan uzaklaştırıldı. 1861 yılında Kıbrıs, 1863 yılında Amasya Mutasarrıfı ve Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye üyesi oldu. 1865 yılında Yeni Osmanlılar Cemiyeti' ne katıldı. Yeniden Kıbrıs'a atanınca 1867 yılında Namık Kemal ile birlikte Londra' ya kaçtı. Birlikte Yeni Osmanlılar'ın yayın organı olan Hürriyet gazetesini yayınladılar. Namık Kemal' in ayrılmasından sonra gazetenin sorumluluğunu üstlendi. 1870 yılında Cenevre' ye gitti. Ali Paşa' nın ölümünden sonra 1871 yılında İstanbul' a döndü. 1872-1876 yılları arasında Şurayı Devlet üyeliği ve Maarif müsteşarlığı yaptı. Anayasayı hazırlayan Kanun-i Esasi adlı kurumda görevlendirildi. Birinci Meşrutiyet' in ilanından sonra 1877 yılında vezir rütbesiyle önce Suriye Valiliği' ne ardından Adana Valiliği' ne atandı.
Şinasi, Namık Kemal, Ali Bey, Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem, Ebuzziya Tevfik, Abdülhak Hamit (Tarhan), Feraizcizade Mehmet Şakir, Ali Haydar, Teodor Kasap ve Ahmet Vefik Paşa gibi Tanzimat Tiyatrosu'nun oyun yazarları ile Güllü Agop, Mınakyan, Fasulyacıyan ve Ahmet Fehim gibi tiyatro adamlarıyla ortak çalışmalarda bulunmuş. Türk tiyatro edebiyatının gelişmesine hizmet etmişlerdir. Osmanlı Tiyatrosu (Gedikpaşa Tiyatrosu) ve Bursa Tiyatrosu(Ahmet Vefik Paşa) gibi tiyatrolar, Tanzimat döneminin tiyatro okulları haline gelmiştir.
17 Mayıs 1880 yılında Adana'da yaşamını yitirdi.
Eserleri:
Zafername,
Rüya,
Veraset Mektupları,
Eşar-ı Ziya,
Şiir ve İnşa,
Harabat,
Defter-i Amal (Anı)
