Bakla,Fasulye.
Ful,
Eşek baklası,
Vicia faba.
Fr. Anneau,
İng. broad bean,
Lat. Vicia fabal,
Baklagillerden, yurdumuzun her yerinde yetiştirilen, yeşil kabuklu ve taneli bir bitki.
Baklagiller (Leguminosae) familyasından, beyaz çiçekli, çiçeklerin uçları siyahımsı, taze legümen meyveleri bahar aylarında sebze olarak yenilen ve bu amaçla kültürü yapılan, tek yıllık, otsu bir bitkidir.
Fiğ familyasından olan, yeşil yaprakları veya tohumları protein bakımından zengin, bazı türleri vicine ve convicine ile tanen gibi antibesleme faktörü taşıyan bir yem bitkisi.
Meze olarak favası yapılır. Bakla içinin haşlanıp ezilmesiyle hazırlanan fava, Ege ve Akdeniz’in dereotlu, zeytinyağlı meşhur mezesidir.
Dereotu, sarımsaklı yoğurt pezevengidir.
Bazı yörelerde eşek baklası olarak bilinen ve eşeklerin oldukça sevdiği bir gıdadır.
Afrika'da Etiyopya soğan ve bakla tarımı yoğun olarak yapılmaktadır. Üreticiler arasında ilk sıralarda yer alıyor. Ülkemizde Karadeniz bölgesinde Samsun, Vezirköprü, Amasya ve Tokat yöresinde çok üertilip tüketilir. Özellikle Tokat'ta bazı yemeklerin vazgeçilmez sebzesidir.
Baklanın taze yaprakları çiğ olarak salata yapılarak tüketilir. Ayrıca pastırma ile kavurularak sabah kahvaltısı yapılabilir. İçi çıkarılan bakla kurutulur. Kurutulmuş bakla daha besleyicidir. Bakla dolma içine katılarak yaprak sarmasında kullanılır. Tabanına kemikli et konarak pişirilen yaprak sarması, sarımsaklı yoğurt ve dere otu ile ayrı bir lezzettir. Bakla faydalı bir sebze olsamasına rağmen tüketiminde aşağıdaki bazı hususlara dikkat etmek gerekir. Özellikle baklanın aşırı şekilde tüketilmesi sonucunda Favizm, yani bakla zehirlenmesi riski vardır. Aşırı bakla tüketimi kansızlığa yol açabileceği gibi hayati risk de taşıyabilir. Koyu renkli idrar, göz akında sarılık gibi belirtiler bakla zehirlenmesinin işareti olabilir. Hemen doktora başvurulmalıdır.
Şeker hastaları da ayrıca dikkatli olmaları lazımdır. Baklada bol nişasta olduğundan yüksek kan şekeri değerlerine neden olabilir. Baklanın doktor onayı alındıktan sonra şeker hastaları tarafından kontrollü olarak tüketilmesi gerekir.
Bakla faydalı bir sebze olsa da tüketiminde bazı hususlara dikkat etmek gerekir. Özellikle baklanın aşırı şekilde tüketilmesiyle Favizm, yani bakla zehirlenmesi riski vardır. Favizm hastaları kesinlikle bakla ve diğer oksitleyici besinleri tüketmemelidir. Bakla yedikten 1 ya da 2 gün sonra ortaya çıkan favizm hastalığı alyuvarların yıkımına neden olur ve ortaya çıkan kansızlıkta hastanın ölümüne dahi neden olabilir.
Aşırı bakla tüketimi kansızlığa yol açabileceği gibi hayati risk de taşıyabilir. Koyu renkli idrar, göz akında sarılık gibi belirtiler bakla zehirlenmesinin işareti olabilir. Hemen doktora başvurulmalıdır.
Bakla, 1-7 yaş arası çocuklar tarafından fazla miktarda tüketilmemelidir. Uzmanlar vücutta su tutma özelliği olan baklanın pişirildiği gün tüketilmesini öneriyor. Bekletilen baklanın karaciğerinizi yorabileceğini belirtiyor. Bakla her yaştaki kişiler tarafından bilinçli şekilde tüketilmelidir.
Namı Değer Eşek Baklası
Malzemeler:
Yarım kilo taze bakla (Taze bakla kararmamış olmalıdır. Yeşil, diri ve orta büyüklükteki baklalar en tazesidir)
1 adet soğan
Yarım su bardağı zeytinyağı
Yarım su bardağı su
1 yemek kaşığı toz şeker
1 yemek kaşığı un
Tuz, karabiber
Servis için:
Dereotu ve yoğurt
Hazırlanışı:
Baklaları yıkadıktan sonra ayıklayın. Ayıklarken kılçıklarını çıkarınız. Baklaları elle bölerek parçalara ayırın. Baklaları kararmaması için unlu suda bekletin. Başka yerde bir tencerede zeytinyağında yemeklik doğranmış soğanları kavurun. Unlu suda beklettiğiniz baklaları süzüp güzelce yıkadıktan sonra tencereye ekleyin. Su, tuz, karabiber, şeker ve 1 yemek kaşığı un ilavesiyle karıştırarak biraz kavurun ve orta ateşte pişirin. Zeytinyağlı baklanız piştikten sonra soğumaya bırakın. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve kıyılmış dereotu ile süsleyerek servis yapın. Afiyet olsun.
Bakla kelimesinin başka anlamları;
Bir zinciri oluşturan halka veya parçalardan her biridir.
Zincir halkası.
Beyaz siyah renkli bir yılan.
