Alçak enlemlerde esen düzenli rüzğar ...

Alize,
Alize (Farsça),
Fr. alize,
İng. trade wind,
Alm. Passatwind.
Tropikal bölgelerdeki denizlerde bütün yıl süresince düzenli esen rüzğar. 

Tropikal bölge denizlerinde sürekli olarak esen rüzğarın adı. Her iki yarım yuvarda, dönenceler üzerindeki yüksek basınç alanlarından eşleksel alçak basınç alanına doğru esen sürekli rüzgarlardır. 

Dönencelerin yakınından ekvatora doğru esen düzenli rüzgârlara alize rüzgarları ya da kısaca alizeler denir. Bu rüzgarların adı, yumuşak anlamındaki İspanyolca alisios sözcüğünden Fransızca'ya, oradan da dilimize geçmiştir.

Rüzgar,
Yüksek basınçtan alçak basınca doğru olan yatay hava hareketidir.
Atmosferdeki havanın dünya yüzeyine yakın, doğal yatay hareketleridir.
Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır.

Tropikal bölgelerdeki denizlerde sürekli ve düzenli olarak esen bir takım rüzgarların genel adı. 30° kuzey ve güney arz derecelerindeki yüksek basınçlı kuşaklardan ekvatora doğru eserler. Bu rüzgarlar dünyanın kendi ekseni etrafındaki hareketinden dolayı sapma yaparlar. Bu sebepten kuzey yarımkürede kuzeydoğudan, güney yarımkürede ise güney-doğudan eserler.

Atlas Okyanusunda ve Büyük Okyanusun doğusunda devamlı bulunurlar. Alizelerin başladığı 30° derecelik güney ve kuzey arz derecelerinde hava açık ve berraktır. Son buldukları ılık ve tropikal bölgeler olan ekvatorda hava bulutlu, yağmurlu ve kasvetlidir. Alize rüzgarlarının yeryüzüne dik doğrultuda kalınlığı 1500 metreyi geçmez. Yükseklerde üst alizeler veya ters alizeler denilen rüzgarlar ekvatordan kutuplara doğru akarlar. Bu ters alizeler tropikal bölgelere yaklaştıkça azalırlar. Yaz aylarında sıcaklık etkisiyle Hint Okyanusu ve Çin Denizinde alizelerin yerine denizden karşıya doğru Muson rüzgarları eser.

Alizeler, saatte ortalama 16-24 km hızla, düzenli esen, estiği yerde havanın açmasına sebep olan rüzgarlardır. Bu sebeptendir ki yelkenli gemilerin kullanıldığı zamanlarda gemiciler tarafından çok istifade edilirdi. Hatta Amerika kıt’asına Kristof Kolomb bu rüzgarların yardımı ile ulaşmıştır. 

Türkiye' de Rüzgar isimleri;

Rüzgarlar estikleri yönlere göre isim alırlar.
Kuzeyden esene yıldız, güneyden esene kıble, doğudan esene gündoğusu, batıdan esene günbatısı, kuzeydoğudan esene poyraz, kuzeybatıdan esene karayel, güneydoğudan esene keşişleme, güneybatıdan esene ise lodos denir. Türkiye'de Marmara, Trakya, Akdeniz, Karadeniz kıyılarında genellikle kuzey ve kuzeydoğuda poyraz rüzgarları hakimdir. Güneybatıdan esen lodos sıcak ve bunaltıcıdır.

Meltem; kara ile deniz arasında eser. 

Ege'de esen meltem rüzgarına imbat denir.
Yıldız, kıble vs adlar İstanbul merkez alınarak konulmuş adlardır. 

Uluslararası literatürde yönlere göre isimlendirilir. (kuzey, kuzeydoğu, batı vs gibi) Antalya' da Lodos denizden karaya eser, Sinop' ta karadan denize eser. Lodos yön belirtir ve Güney Batı' dan esen Rüzgarı tanımlar. Yani onun karadan denize mi, denizden karaya mı estiği, karanın nerede denizin nerede olduğuna bağlıdır.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi