Tuşpa (Van), Kentin adı bulunan bazı kitabelerde Turuşpa olarak geçer. Tosp olarak bilinen kent Urartu dilinde Tuşpa olarak anılır.
Rusahinili (Eski başkent)
Sugunia (Eski başkent),
MÖ 861 tarihinde, Asya kökenli Huriler tarafından Urartu Devleti kuruldu. Urartu Devletinin en güçlü dönemi (MÖ 8.-7. yüzyıl) olmuştur. Başkent Tuşpa, Van Gölü kıyısında olup, Van'a 5 km uzaklıkta bulunan sarp bir kayalık üzerinde kale olarak inşa edilmiştir.
Batısında Van Gölü, doğusunda yüksek Erek Dağı ile kuşatılmış olan ovanın, güneyi de yüksekliği 3500 metreye ulaşan güneydoğu Torosları ile çevrilidir. Urartular, Van'da 3. başkent olarak Tuşpa' yı tesis etmişler. Müstahkem kale uzun bir süre Urartu Devleti' nin başkenti olarak kalmıştır.
Urartu Kralları; Aramu, İşpuini, Minua, Argişti, Erimena, Rusa, Sarduri.
Taş işçiliği alanında gelişmiş Urartu'lar mezarlar, tapınaklar, saraylar, su bentleri, su kanalları ve kaleler inşa etmiştir. Çavuştepe, Patnos, Kayalidere ve Toprakkale Urartu Uygarlığı' nın eserleridir. Özellikle günümüze kadar varlığını sürdüren bir şehir içme suyu şebekesi ve gelişmiş sulama sistemini bulmuşlar. Ekonomik faaliyetleri tarım ve hayvancılıktır.
Günümüzde, Van merkez ilçesinin ikiye bölünmesiyle 2012 yılında Tuşba ilçe olmuştur. İlçenin nüfusu; 2020 TUİK verilerine göre 162.153' tür.
