Çayönü,
Diyarbakır ilinden, 65 km. uzakta, Elazığ yolu üzerinde Ergani ilçesi, Sesverenpınar Köyü, Hilar Kayalıkları yakınlarındadır. Çayönü Tepesi, 9500 yıl önce M.Ö. 7500 yıllarında kurulmuş, aralıksız olarak M.Ö. 5000 yılına kadar yerleşim görmüş, daha sonra aralıklarla iskan edilmiştir. M.Ö. 7500-6500 yılları arasındaki bin yıllık döneme ait kalıntı ve buluntular görülmüştür.
Günümüzdeki kent uygarlığının ilk temellerinin atıldığı bu dönem, insanların göçebelikten köy yaşantısına, avcı ve toplayıcılıktan besin üretimine geçtikleri Neolitik Devrim olarak da bilinen teknolojik yaşam biçimi, beslenme ekonomist ve insan-doğal çevre ilişkilerinin tümünü içeren canlı ve ilginç bir dönemdir.
Çayönü tepesinde 1963 yılında İstanbul ve Chicago Üniversiteleri tarafından başlatılan çalışmalar günümüze kadar değişik uluslar ve bilim dallarından çok sayıda ummanın katılımıyla sürmüştür. Güneydoğu Anadolu Verimli Hilal olarak adlandırılan bölgenin birbirinden çöller ile ayrılmış iki uzak ucunun birleştiği ve kuzeye doğru en çok sokulduğu ve en büyük genişliğe eriştiği orta kesimini oluşturmaktadır.