Burnunun ucunda şark çıbanı (Halep çıbanı) izi olan kimse.
Kutanöz leishmaniasis (KL), Leishmania türü parazitlerin oluşturduğu bir deri hastalığıdır. Şark Çıbanı, Urfa Çıbanı, Antep çıbanı, Halep Çıbanı, yıl çıbanı, yakarca, üvez, tatarcık ve güzellik yarası gibi değişik adlarla bilinir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 82 ülkede bu hastalık görülmüş.
Dünya’daki olguların %90’ ından fazlası Afganistan, Sudan, İran, Irak, Suriye, Suudi, Arabistan, Cezayir, Peru, Kolombiya, Bolivya ve Brezilya’da görülmektedir.
Eski dünyadaki isimleri; leishmania, şark yarası (Oriental sore), Eriha çıbanı (Jeriho boil), Bağdat çıbanı (Baghdad boil), Belh çıbanı (Balkh sore) ve Bouton D’Orient.
Şark çıbanı hastalığının temelinde leishmania tropica adlı bir parazit vardır. Hastalık direk olarak phlebotomus (tatarcık) adı verilen ara hayvanları aracılığı ile bulaşmaktadır. Aynı zamanda karasineklerde şark çıbanı hastalığını bulaştırmaktadır. Dişi tatarcıklar (sivrisinek) at, köpek ve koyun gibi hayvanların kanını emerler. Ayrıca insan kanıyla da beslenen dişi tatarcıklar, hayvanların kanının emdiklerinde almış oldukları parazitleri insanları ısırmasıyla, insan kanına bulaştırırlar. Dişi tatarcıkların hayvanlardan almış oldukları parazitler, insan derisinde enfeksiyona neden olur. Dişi tatarcıkların insanı ısırmasıyla meydana gelen nodül, sert ve kabukludur. Bu nodülün kabuğu bir yıl sonra açılarak yara halini alır. Bağışıklık sistemi güçlü olanlar kişilerde bu yara sadece tek bir yerde gözlenirken, bağışıklığı güçsüz olanlarda ise birden fazla bölgede yaralar meydana gelmektedir.
Şark çıbanından korunmak için; böcek kovucular kullanılmalı, koruyucu giysiler giyilmeli, yaz aylarında cibinlik ve pencere teli kullanılmalıdır. Parazitleri taşıyan tatarcıkların üreme yerleri ortadan kaldırılmalıdır. İnce delikli cibinlik, koruyucu elbise, böcek kaçıran ilaçlar kullanarak tatarcıkların sokması önlenmelidir.
