Asıl adı, Gıyaseddin Ebul Feth Ömer İbni İbrahim el Hayyam.
İranlı alim, şair, filozof, matematikçi ve astronom.
18 Mayıs 1048 tarihinde İran' ın Nişabur kentinde doğdu.
4 Aralık 1131 yılında doğduğu yer olan Nişabur' da vefat etti.
Ömer Hayyam; Ömer hayat demek, Hayyam ise babasının zanaati olan çadır yapan anlamındadır. İran ve doğu edebiyatında rubai türünün kurucusudur. Yaşadığı dönemin ünlü veziri Nizamül-Mülk ve Hasan Sabbah ile aynı medresede eğitim görmüş. Ömer Hayyam, fizik, matematik, astronomi ve şiir alanlarında eserler yazdı. İbni Sina'nın Temcid adlı eserinin yorum ve tercümesi, Cebir ve Geometri Üzerine, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet, Varlıkla İlgili Bilgi Özeti, Oluş ve Görüşler, Bilgelikler Ölçüsü, Akıllar Bahçesi adlı eserler vardır. En büyük eseri Cebir Risalesi. Matematik bilgisi ve yeteneği zamanın çok ötesinde olan Ömer Hayyam denklemlerle ilgili başarılı çalışmalar yaptı.
Rubaileri Türk halkına sevdiren çeviri Sabahattin Eyüboğlu tarafından yapılmıştır.
Hayyam'ın günümüze ulaşan 18 eseri şunlardır.
- Ziyci Melikşahi.
- Fil Mutayat.
- Kitabün fil Burhan ül Sıhhatı Turuk ül Hind. (Geometri)
- Eşarı bil Arabiyye (Arabça rubaileri)
- Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele. (Cebir)
- Müşkilatül Hisab. (Aritmetik)
- İlmi Külliyat .
- Nevruzname (Takvim)
- Risaletün fil İhtiyal li Marifet. (Almanya Gotha kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
- Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat (Hollanda Leiden kütüphanesinde bir nüshası vardır. F. Woepcke fransızcaya çevirmiştir.)
- Risaletün fi Vücud (Britanya kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
- Muhtasarun fit Tabiyat (Fizik)
- Risaletün fil Kevn vet Teklif (Felsefe)
- Levazimül Emkine
- Fil Cevab Selaseti Mesail ve fi Keşfil Hicab.
- Abdurrahman'el Neseviye Cevab.
- Mizanül Hikem.
- Nizamülmülk (Biyografi)
