Buğday,
İng. common wheat,
Osmanlıca, hınta,
Arapça buğday, قمح
Buğdaygillerin örnek bitkisi (Triticum),
Bu bitkinin başaktan ayrılıp öğütülmesiyle elde edilen tanesi.
Buğday, tohumu ekmek yapımında kullanılan bitki ve aynı bitkinin başaktan ayrılmış tanesi. Buğday, un, yem üretilmesinde kullanılan temel bir besin maddesidir. Kabuğu ayrılabileceği gibi kabuğu ile de öğütülebilir. Buğday aynı zamanda çiftlik hayvanları için bir yem maddesi olarak da yetiştirilmekdedir. Hasattan sonra atık ürün olarak alınan saman hayvanlar için kullanılır. Buğday, dünyada ıslahı yapılmış tek yıllık otsu bir bitki. Karasal iklimi tercih eder. Buğdayın ana vatanı olarak Anadolu, Batı İran ve Kafkasya sayılır.
Sınıflandırmada önce başak özellikleri yani, kılçıklılık, kılçıksızlık, kavuz rengi, dane rengi gibi kriterleri değerlendirilmiştir. Rusya taksonomistleri buğdayları ekotipler ve biyotipler olarak sınıflandırmışlar.
Buğdaylar, Kaplıca grubu, Makarnalık buğdaylar grubu ve Ekmeklik buğdaylar grubu olmak üzere kromozom sayıları ve genom formüllerine göre üç gruba ayrılır.
Ekmeklik buğday (Triticum aestivum)
Doğu buğdayı (Triticum carthlicum)
Topbaş buğday (Triticum compactum) T
Gernik (Triticum dicoccon)
Durum buğdayı (Triticum durum)
Kaplıca buğdayı (Triticum monococcum)
Polonya buğdayı (Triticum polonicum)
Kavuzlu buğday (Triticum spelta)
Turnadili buğday (T. turanicum)
İngiliz buğday (Triticum turgidum)
Meksika buğdayı.
Buğdayların öğütülmesine göre altı tipi vardır.
Sert kırmızı kışlık,
Yumuşak kırmızı kışlık,
Sert kırmızı yazlık,
Yumuşak kırmızı yazlık,
Yumuşak beyaz,
Durum buğdayı,
Buğday ne kadar sert olursa, un o kadar çok protein içerir. Yumuşak, düşük proteinli buğdaylar kek, kurabiye, hamur işi, bisküvi ve şehriyede kullanılır. Sert, yüksek proteinli buğdaylar ise ekmek yapımında kullanılır. Durum buğdayı ise makarna üretiminde kullanılır.
Buğdaylar, Kaplıca grubu, Makarnalık buğdaylar grubu ve Ekmeklik buğdaylar grubu olmak üzere kromozom sayıları ve genom formüllerine göre üç gruba ayrılır.
Ekmeklik buğday (Triticum aestivum)
Doğu buğdayı (Triticum carthlicum)
Topbaş buğday (Triticum compactum) T
Gernik (Triticum dicoccon)
Durum buğdayı (Triticum durum)
Kaplıca buğdayı (Triticum monococcum)
Polonya buğdayı (Triticum polonicum)
Kavuzlu buğday (Triticum spelta)
Turnadili buğday (T. turanicum)
İngiliz buğday (Triticum turgidum)
Meksika buğdayı.
Buğdayların öğütülmesine göre altı tipi vardır.
Sert kırmızı kışlık,
Yumuşak kırmızı kışlık,
Sert kırmızı yazlık,
Yumuşak kırmızı yazlık,
Yumuşak beyaz,
Durum buğdayı,
Buğday ne kadar sert olursa, un o kadar çok protein içerir. Yumuşak, düşük proteinli buğdaylar kek, kurabiye, hamur işi, bisküvi ve şehriyede kullanılır. Sert, yüksek proteinli buğdaylar ise ekmek yapımında kullanılır. Durum buğdayı ise makarna üretiminde kullanılır.
