Forsa,
(İtalyanca, forza).
Kürekçi, Kürek mahkumu,
Pranga mahkumu,
Eskiden, Gemilerde kürek çeken tutsak veya hükümlü kimse.
Eskiden, gemilerde kürek çekmekle yükümlü tutsak ya da yargılı kişi.
Ayağına pranga vurulmuş.
Payzen,
Deniz esiri, Esir.
Suçlu.
Hizmetçi, uşak.
Buharlı gemilerin icadından evvel yelkenli gemilerde kürek
çekmeğe mahkum harp esirleri. Donanmalardasuçlu ve esirlerden oluşan savaş gemilerinde görev yapan askeri sınıf. Bunlar, kaçmamaları için birer ayakları
güvertelere çakılı bulunurlardı. Eskiden bu tür gemilerden olan kadırgada toplam 200-250 forsa bulunur.
Ayaklarından bağlı olmaları münasebetiyle
bunlara payzen adı da verilirdi. Payzen tabiri, cürüm
ve cinayet erbabından küreğe mahkum olanlar için kullanılırdı. Harp
esirlerinin genç ve çocuk olanları, saraylara ve kışlalarına
verilirdi. Yirmi yaşından büyük olanları küreğe vurulmak üzere tersaneye
gönderilirdi. Harp esirlerine gemilerde kürek çektirmek adeti 15. ve 16.
yüzyıllarda çok revaç bulmuş. Venedik, Ceneviz, Barselona, Cezayir, Malta ve
Osmanlı kaptanları, harp esirlerine, hatta mensub oldukları milletlere karşı
vuku bulan muharebelerde bile zorla kürek çektirerek, bu güçle savaşı kazanmak için çalışırlardı.
Önceleri küreklerini gemicilerin, çektiği kadırga tipi gemilere batılılar tarafından, Galere dendiği bilinmektedir. Bu terim sonradan kürek mahkumu anlamında kullanılmıştır.
