Çedene,
Sakız Ağacı,
(Pistacia lentiscus L.)
İng.Mastic Tree
Sakız ağacıgiller familyasından bir ağaç türüdür.
Anacardiaceae familyasındandır.
Botanik özellikleri: 3-5m boylarında, sık ve yaygın dallı, herdem yeşil bir çalıdır. Genç sürgünleri tüysüz, kırmızı - kahverengi renklidir. Yaprakları tüysü, 3–6 çift yaprakçık vardır. Yaprakçıklar eliptik, deri gibi sert, yumurtamsı ve tam kenarlıdır. Çiçekler dik duran salkım kurullar halinde ve koyu kırmızı renkte olup ilkbaharda açar. Kabukları esmer renkli ve reçine kanalları ihtiva eder. Meyveleri ufak, yuvarlak ve kırmızımsı siyah renklidir.
Botanik özellikleri: 3-5m boylarında, sık ve yaygın dallı, herdem yeşil bir çalıdır. Genç sürgünleri tüysüz, kırmızı - kahverengi renklidir. Yaprakları tüysü, 3–6 çift yaprakçık vardır. Yaprakçıklar eliptik, deri gibi sert, yumurtamsı ve tam kenarlıdır. Çiçekler dik duran salkım kurullar halinde ve koyu kırmızı renkte olup ilkbaharda açar. Kabukları esmer renkli ve reçine kanalları ihtiva eder. Meyveleri ufak, yuvarlak ve kırmızımsı siyah renklidir.
Meyveleri çekirdekli ve sulu, 8 mm yuvarlak ve
kırmızımsı siyah renklidir. Meyvelerine Çedene denir. Benzer şekilde Çitlenbik, Menengiç gibi adlar da verilir. Akdeniz bölgesinin doğal bitkisidir. Türkiye'de Batı ve Güney Anadolu'da ve Sakız Adası' nda yetişir.
Ağacın, gövde ve dalları
çizilerek, önemli bir ürün olan sakız elde edilir. Bu madde muhallebi, dondurma
ve ciklet yapımında kullanılır. Öte yandan park ve bahçelerde de süs bitkisi
olarak tekli, gruplar halinde, canlı çit oluşumunda ve sahil kenarı
düzenlemelerinde başarı ile kullanılmakta. Ağacın gövdesine açılan çiziklerden akan reçine toplanır ve katılaştıktan sonra
kullanılır. Özellikle yapıştırıcı ve vernik üretimi için sanayide
kullanılmaktadır.
Parfümeri ve kozmetik alanında da kullanılır. Ayrıca, güzel bir tat ve koku vermesi için başta sütlaç ve muhallebi gibi sütlü tatlılar olmak üzere tatlı ve yemeklere de katılmaktadır. Bu sakızdan bir miktar alınarak dövülüp bala katılıp yenilir. Sakız olarak da çiğnenir.
Parfümeri ve kozmetik alanında da kullanılır. Ayrıca, güzel bir tat ve koku vermesi için başta sütlaç ve muhallebi gibi sütlü tatlılar olmak üzere tatlı ve yemeklere de katılmaktadır. Bu sakızdan bir miktar alınarak dövülüp bala katılıp yenilir. Sakız olarak da çiğnenir.
Meyveleri ve yaprakları
Girit’te İtalyanların grappa'sına aroma vermek için kullanılyor. Kıbrıs' ta ekmek yapımında, ülkemizde sabun yapımında kullanılıyor. Siirt
bölgesinde yapılan bu sabuna Bıttım sabunu deniyor.
