Meridien.
Boylam,
Ekvator dairesi, birer derece aralıkla 360 eşit parçaya bölündükten sonra her dereceden bir meridyen yayı geçirilir. Ekvator üzerinde birer derece aralıklarla geçirilen, ekvator ve paralel daireleri dik kesen kutuplarda birleşen yarım çemberlere ve kutupları birleştiren yarım dairelere meridyen denir.
Meridyenlerin tümü kutupları birleştirdiğinden eşit uzunluktadır ve yarım daireler şeklindedir. Paralelleri ise dik keserler. Kısaca birbirlerinden doğal yollarla ayırt edilemezler. Bu yüzden başlangıç meridyeni ancak anlaşma ile belirlenebilmiştir. Genel kabul gören bu anlaşmaya göre İngiltere' nin başkenti Londra' da yer alan Greenwich gözlemevinden geçen meridyen başlangıç meridyenidir.
Londra Greenwich Gözlem Evi’ nden geçen meridyen başlangıç meridyenidir. Yerküreyi doğu ve batı olmak üzere ikiye böler. 180’ i doğuda (doğu meridyenleri) 180’ i batıda (batı meridyenleri) olmak üzere 360 meridyen yayı vardır. Boyları birbirine eşit olup (20 000 km), ekvatordan kutuplara gidildikçe aralıkları daralır. İki meridyen arasındaki zaman farkı 4 dakikadır.
Dünyanın en şişkin olduğu noktaları birleştirdiğimizde elde edeceğimiz daireye Ekvator denir. Ekvator dünya çevresinde çizilebilecek en uzun dairedir ve dünyayı iki eşit yarım küreye ayırır. Herhangi bir yerin Ekvator' a açısal uzaklığına enlem, Başlangıç Meridyeni' ne uzaklığına boylam denir. Enlemi aynı noktaları birleştirdiğimizde ekvator' a paralel bir daire elde ederiz. Bu daireye paralel adı verilir. 90’ı kuzeyde (kuzey paralelleri), 90’ı güneyde (güney paralelleri) olmak üzere 180 tanedir. Ekvator başlangıç paraleli olup, en uzun olanıdır. Uzunlukları ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe küçülür. Kutuplarda birere nokta halini alır. Aralıkları eşit olup 111 km’dir. Ekvatora en uzak yerin enlemi 900 dir. Burası kutuptur. Tek noktadan ibaret kutuplardan paralel dairesi oluşturulamaz.
Türkiye'nin matematik konumu:
360-420 kuzey paralelleri,260-450 doğu meridyenleri ile tanımlanır. Dünyanın küreselliği belirlenmelerinde ana etkendir.
