İdare Bez, İki pamuk bir ipek iplikten dokunan, gömleklik kumaş türüdür. Helali kumaşının diğer adıdır.
Helali,
Hilali,
Yarım ipekli, bürümcük türü bir kumaş.
Ham ipekten dokunmuş bürümceğe pamuk ipliği katılarak elde edilen kumaş. Helali denen ve erkekler için
dokunan bürümcüklerde ise çözgü pamuk, atkı ipek ipliktendir.
Çözgüde yer yer pamuk iplik kullanılarak yollu dokunanları da vardır. Beyaz pamuk iplikle dokunduğunda bu yollar mat bir görünüm verir.
Renkli ipliklerle dokunan ya da
dokunduktan sonra boyanan türleri de vardır. Bürümcük, XV. ve XIX. yy.' lar
arasında başta Bursa olmak üzere Bilecik,
Alaşehir, Muğla, Denizli ve İstanbul' da
dokunuyordu. Bursa'da yapılan bürümcükler, Avrupa'ya da ihraç ediliyordu. Pamuk
ipek karışımı, mat çizgili bürümcük, XIX. yy.'ın ilk yarısında, Paris kadın
modasında etkili olmuştur.
Çözgüsü
ipek, atkısı pamuk ipliğinden, bezayağı örgüyle dokunmuş, yarım ipekli, bürümcük
türü bir kumaş. Erkeklerin saf ipekten giysi giymeleri inanışa göre
haram sayıldığından, atkı ve çözgüsü ipek olan bürümcüklerin atkı İpliklerinde
pamuk ipliği kullanılmış ve bu kumaş türüne dince uygun anlamında helali denmiştir.
Genellikle el tezgahlarında, çözgüsünde krep büküm ipek iplik, atkıda
pamuk iplik kullanılarak dokunurdu. Atkı ipliği olarak iki pamuk bir ipek iplik
kullanılan türleri de vardı. Pamuk ipliğinin teri emmesine karşı bükülü ipek
ipliğin doku gözeneklerini açık tutması, terin kısa sürede ve sağlıklı bir
biçimde kurumasını sağladığından özellikle erkek gömlekliği ve çamaşırlık olarak
çok aranan bir kumaştı. Bu özelliği nedeniyle denizel ve kayıkçıların doğrudan
tenlerine giydikleri gömlekler de helali'den yapılırdı.