İka,
Türk müziğinde usul anlamında kullanılan sözcük.
Bir cismin belirli sınırlar içinde ve belirli zamanlarda düzenli olarak
tekrarlanan basit hareketlerinin meydana getirdiği durumdur. Bir saat
rakkasının ve bir metronomun belirli sınırlar içinde tekrarladığı düzenli
hareketler birer ikadır. Bunun gibi bir elektrikli zilin tokmağının hareketleri
ve elektrikle yapılan reklamlarda ışıkların muntazam yanıp sönmesi de hep birer
ikadır. Önce harekette bulunan bir cisim vardır,
sonra bu cisim belirli sınırlar içinde hareket edecektir. Bundan başka bu
hareketler düzenli olarak tekrarlanacaktır. Bu şartları taşımayan düzensiz hareketler
ilmî anlamda ika olarak kabul edilemez. Musikideki usül de bütünü ile bu şartları
taşıdığı için bir ikadır.
Ancak usüldeki hareketler ikadaki gibi basit
olmadığından usülü daha başka şartlar altında inceliyeceğiz. Musikideki ika
düzenli ve belirli ölçülü zamanların birbiri ardınca tekrarlanması sonucudur. Zaman ölçüsünü belirtmek için musikî erbabının beher sekizlik veya dörtlük zaman
için ayakla vurdukları düzenli vuruşlar birer îkadır.
Usul,
(Arapça),
Yöntem,
Klasik Türk müziğinde tempo.
Değerleri biribirine eşit olan veya olmayan belirli sınırlar içinde sıralanan
musikî nağmelerini ölçmeğe yarayan vuruşların bütününe usûl denir. Bu tarife
göre, bir usûl birçok vuruştan meydana gelir. Bu vuruşlar belirli değerde musikî
zamanlarım ölçmek için kullanılmaktadır. Bu zamanların değerleri birbirine eşit
olsa da olmasa da sınırları mutlaka belirli ve vuruşları ölçülüdür. Bu tarifle îka'ın tarifini karşılaştıracak olursak,
farklar kendiliğinden meydana çıkar. Bu açıklamadan sonra îka' ile usulü
birbirine karıştırmanın ne kadar hatalı bir hareket olduğunu kolayca
anlayabiliriz. Musikideki usulü aynen şiirdeki vezne benzetebiliriz.
Aralarındaki benzerlik tamdır.
