Ortaoyunu'nda oyun alanı.
Meydan, orta.
Ortaoyunu, Çevresi izleyicilerle çevrili bir alanda oynanan, yazılı metne dayanmayan, içinde müzik, raks ve şarkı bulunan doğaçlama bir oyundur. Ortaoyunu eski kaynaklarda; kol oyunu, meydan oyunu, taklit oyunu, zuhuri gibi adlarla anılmıştır.
Orta oyunu, han ya da kahvehane gibi kapalı yerlerde de oynanmakla birlikte, genel olarak açık yerlerde ortada oynanan bir oyundur. Oyunun oynandığı yuvarlak ya da oval alana palanga denir.
Oyunun dekoru;
Yeni dünya denilen bezsiz bir paravandan ve dükkan denilen iki katlı bir kafesten oluşur. Yeni dünya ev olarak, dükkân da iş yeri olarak kullanılır. Dükkanda bir tezgah, birkaç hasır iskemle bulunur.
Seyircilerin oturdukları yerin hemen arkasında, ve oyun yerine aktörlerin girmesi için serbest, sahne olarak kabul edilen yer boyutları aşağı yukarı 15x25 m. kadar, yuvarlak veya yumurtamsı bir alandır. Seyircilerle oyun yeri, ip gerilmiş kazıklarla ayrılır, meydanın sağı kadınlar içindir; eskiden buraya kafes konurdu; sol taraf erkek seyirciler içindir.
Çalgıcılar da burada, seyircilerin tam önünde yer alırlar.
Orta oyununun kişileri ve fasılları Karagöz oyunuyla büyük oranda benzerlik gösterir. Oyunun en önemli iki kişisi Kavuklu ile Pişekar'dır. Kavuklu, Karagöz oyunundaki Karagöz'ün karşılığı, Pişekar da Hacivat'ın karşılığıdır. Orta oyununda da gülmece öğesi, Karagöz oyunundaki gibi, yanlış anlamalara, nüktelere ve gülünç hareketlere dayanır. Oyunda çeşitli mesleklerden, yörelerden, uluslardan insanların mesleki ve yöresel özellikleri, ağızları taklit edilir.
Bunlar arasında Arap, Acem, Kastamonulu, Kayserili, Kürt, Frenk, Laz, Yahudi, Ermeni vb. sayılabilir. Orta oyununda kadın rolünü oynayan kadın kılığına girmiş erkeğe Zenne denir. Kavuklu Hamdi ile Pişekar, Küçük İsmail Efendi, orta oyununun önemli ustaları sayılır.
Orta Oyunu, Mukaddime (Giriş), Muhavere (Söyleşme), Fasıl (Oyun) ve Bitiş bölümlerinden oluşur.
Orta Oyunu, Mukaddime (Giriş), Muhavere (Söyleşme), Fasıl (Oyun) ve Bitiş bölümlerinden oluşur.
Geleneksel Türk halk tiyatrosunun önemli seyirliklerinden olan orta oyununun başlıcaları şunlardır:
Mahalle Baskını, Terzi Oyunu, Yazıcı Oyunu, Büyücü Hoca, Fotoğrafçı, Hamam, Tahir ile Zühre, Kale Oyunu, Pazarcılar, Çeşme, Gözlemeci. Çifte Hamamlar, Kunduracı, Eskici Abdi.
