Kebat, Kitra,
Utruç,
Sitra,
Ağaç Kavunu, (Citrus medica).
Akdeniz çevresi, Hindistan'ın bazı bölgeleri ve Güney ile Orta Amerika'da yetişir. Turunçgiller (Rutaceae) familyasından limondan büyük, kalın kabuklu ve sarı renklidir. Yavaş büyür. Ağaç kavunu meyvesinin kabuğu, yaprağı ve çiçeğinden yararlanılır.
Ağaç 3 yaşına geldiğinde meyve vermeye başlar. Meyvesinin boyu eninden büyük genelde 12-15 cm arasındadır. Kabuğu üzerinde pürüz ve çıkıntılar bulunan kalın, sert ve kokuludur. Meyvesi pasta, şekerleme, reçel yapımında, çiçek ve yapraklarının ise parfüm sanayiinde kullanılır. Hindistan' da ağacından baston yapımında kullanılır.
Ticari değeri olmayan tatlı ve ekşi meyveleri olan ağaç kavunu bir çok hastalıkların tedavisinde de kullanılır. Çiçeği açılmadan toplanır, 5 gün su içerisine bırakılır ve acılığı gidene kadar her gün suyu değiştirilir, sonra balla karıştırılarak marmelat yapılır, kış mevsiminde soğuk algınlığında, bronşit hastalığında, nefes darlığında bu karışımdan bir miktar yenirse şifalı gelir. Yaprakları hazmı kolaylaştırır, nefesi rahatlatır. Yaprağı ezilerek suyu balla karıştırılıp günde üç kez birer çorba kaşığı yenirse mesane iltihabına iyi gelir. Meyvesi Hesperidin isimli bir glikozit içermektedir. Bu madde P vitamini etkisi göstererek kılcal damarları kuvvetlendirmektedir.
Kabızlığı giderir, mide ve ciğerlerin hararetini keser, mide ve kalbi kuvvetlendirir, kalp çarpıntısını giderir, sıtmaya iyi gelir. Ağaç kavununu veya yaprağını koklamak baş ağrısını geçirir, ferahlatır. Çekirdekleri ezilip aç karnına su ile içilirse bağırsak kurtlarını düşürür. Çekirdeğinin kabuğu dövülüp akrep sokan yere konursa şifalı gelir. Çekirdeklerinin külü diş diplerine ve ödemlere sürülürse faydalı gelir.
Kabuğu çiğnenirse ağız kokusunu giderir. Kabuğunun suyu ile yaralar pansuman yapılırsa şifalı gelir. Yılan sokmada suyunu içmek iyi gelir. Meyvenin Kabuğu hazmı kolaylaştırır.
Kurutulmuş meyveler güveleri kaçırmak için elbise arasına konulmaktadır. Yine, meyve kabuğu sirke içinde bir müddet bırakılıp sonra çamaşırlar içine bırakılırsa, güvenin zarar vermesini önler. Kabuklarının küllerinden merhem yapılıp sürüldüğünde varisi geçirir. Külü cüzzam yaralarına sürülürse iyi gelir.
Çiçeğini koklamak dimağı kuvvetlendirir. Şehveti ve erkekliği artırır. Dahilen kullanılan günlük yaprak miktarı 40 gramı geçmemelidir. Gül suyu ile karıştırılıp göze damlatılırsa gözün yanma sim, ağrısını ve göz kapaklarının batmasını önler. 10 gram çam sakızı, 5 gram un, 5 gram çekilmiş kara biber tozu ve bir miktar bademyağı ile beraber kaynatılıp, yumurta akı ile merhem yapılarak basur tedavisinde kullanılır.
